❛ Αφιέρωμα ❜ στον Αυτισμό

2 Απριλίου: Παγκόσμια ημέρα για τον Αυτισμό

Η Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού καθιερώθηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ και με σκοπό την ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τον αυτισμό και την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ομαλή ένταξη των αυτιστικών ατόμων στην κοινωνία.  

Ο Αυτισμός είναι μια δια βίου αναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου του ανθρώπου, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνεί και κατανοεί τον κόσμο. Συγκεκριμένα, επηρεάζει τρεις αναπτυξιακές περιοχές: την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη φαντασία-σκέψη. Αυτές οι τρεις περιοχές συνιστούν τον πυρήνα των κλινικών χαρακτηριστικών του αυτισμού. Ως αποτέλεσμα, ο συγκεκριμένος άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί στήριξη σε κάποιους τομείς όπως: Μαθησιακό, κατάκτηση δεξιοτήτων, συμπεριφορικό, κοινωνικό ποίηση,αυτοεξυπηρέτηση κλπ .

Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή φάσματος, που σημαίνει ότι επηρεάζει διαφορετικούς ανθρώπους τελείως διαφορετικά. Αν και πολλοί άνθρωποι με αυτισμό έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, κάθε άνθρωπος βιώνει τον αυτισμό με μοναδικό τρόπο.

        Ο αυτισμός έχει διάφορες ονομασίες:

Διαταραχή Αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ): 

Αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται συχνότερα, καθώς αποτελεί την ιατρική ονομασία του αυτισμού.

Σύνδρομο Asperger: 

Γνωστό και ως Άσπεργκερ, δεν υφίσταται πλέον ως όρος και δεν γίνεται πρακτικά διάγνωσή του από γιατρούς. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι στους οποίους είχε προηγουμένως διαγνωστεί σύνδρομο Άσπεργκερ εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο. Μερικές φορές αναφέρεται ως «αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας», επειδή οι άνθρωποι που εμφανίζουν χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στο προφίλ του Άσπεργκερ συνήθως έχουν μέση ή υψηλότερη του μέσου όρου νοημοσύνη. 

Ο όρος αυτισμός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον ψυχίατρο Leo Kanner το 1943. Τότε, η διαταραχή θεωρείτο σπάνια, αλλά χάρη στην αυξημένη κατανόηση και ευαισθητοποίηση, έχει επέλθει ταχεία αύξηση των διαγνώσεων σε όλον τον κόσμο.

Έρευνα που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry δείχνει ότι άτομα αρσενικού φύλου επηρεάζονται περισσότερο από άτομα θηλυκού φύλου, καθώς ο αυτισμός διαγιγνώσκεται τρεις φορές πιο συχνά σε αγόρια από ό,τι σε κορίτσια.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το κάθε άτομο βιώνει διαφορετικά τον αυτισμό. Όπως συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους, οι αυτιστικοί άνθρωποι έχουν τα δικά τους δυνατά και αδύναμα σημεία, όπως και τα πράγματα που τους αρέσουν και εκείνα που δεν τους αρέσουν.

Αν και υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται συχνά από κοινού στους ανθρώπους με αυτισμό, μπορεί να γίνουν αντιληπτά σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με το κάθε άτομο. Με άλλα λόγια, η κλινική εικόνα του αυτισμού δεν είναι ομοιογενής, αλλά κυμαίνεται από ηπιότερες μορφές (που χαρακτηρίζονται από φυσιολογική νοημοσύνη με ελάχιστα ή σε ήπια μορφή αυτιστικά στοιχεία) μέχρι βαρύτερες μορφές (παρουσία βαριάς νοητικής καθυστέρησης και πολλαπλά αυτιστικά στοιχεία  (Γενά, 2002). Για αυτό, η αυτιστική διαταραχή (ή αυτισμός) έχει χαρακτηριστεί ως διαταραχή αυτιστικού φάσματος (spectrum disorder). «Ο αυτισμός δεν αποτελεί μια μεμονωμένη κατάσταση αλλά μια συλλογή καταστάσεων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς». 

Οι άνθρωποι με αυτισμό συναντούν συχνά δυσκολίες στις εξής δραστηριότητες:

Επικοινωνία:

Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν περιορισμένη ή να μην έχουν καμία δυνατότητα ομιλίας. Άλλοι μπορεί να έχουν καλές γλωσσικές δεξιότητες, αλλά να δυσκολεύονται να ερμηνεύουν λεκτικά και μη λεκτικά σήματα, όπως τον τόνο της φωνής και τη γλώσσα του σώματος.

Αλληλεπίδραση: 

Οι άνθρωποι με αυτισμό συχνά δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να καταλαβαίνουν πώς αισθάνονται οι άλλοι. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να τους κάνουν να φαίνονται αναίσθητοι ή αγενείς και να τους προκαλούν προβλήματα όταν προσπαθούν να δημιουργήσουν φιλίες.

Αισθητηριακή ευαισθησία:

Συναντάται επίσης συχνά υπερευαισθησία ή υποευαισθησία στο φως, τον ήχο, τη γεύση ή την αφή. Αυτή η ευαισθησία μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες σε καθημερινές καταστάσεις, όπως ένα γεύμα σε εστιατόριο ή τα ψώνια, λόγω ερεθισμάτων όπως η μουσική ή ο έντονος φωτισμός.

Άγνωστες καταστάσεις: 

Συχνά, η ρουτίνα είναι σημαντική για τους αυτιστικούς ανθρώπους, καθώς τους βοηθάει να κατανοήσουν τον κόσμο. Αυτό μπορεί να γίνεται με το να καταναλώνουν τις ίδιες τροφές, να ακολουθούν την ίδια διαδρομή ή να οργανώνουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες με τον ίδιο τρόπο.

Στερεότυπες Επαναλαμβανόμενες κινήσεις:

Συμπεριφορές όπως το φτερούγισμα των χεριών, το λίκνισμα του σώματος ή η χρήση ενός αντικειμένου με επαναλαμβανόμενο τρόπο (όπως το ανοιγοκλείσιμο ενός στιλό) χρησιμοποιούνται συχνά ως τρόποι αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων.

Άγχος: 

Οποιαδήποτε αναστάτωση στις καταστάσεις που περιγράφονται παραπάνω (για παράδειγμα, δύσκολες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή αλλαγή ρουτίνας) μπορεί να προκαλέσει άγχος. Μελέτες έχουν δείξει ότι πάνω από το ένα τρίτο των ανθρώπων με αυτισμό αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. 

Ξεσπάσματα: 

Πρόκειται για έναν τρόπο αντιμετώπισης καταστάσεων που καταβάλλουν έναν άνθρωπο με αυτισμό. Μπορεί να είναι λεκτικής μορφής, που εκδηλώνονται με κραυγές και κλάμα, σωματικής μορφής, με κλωτσιές και πέταγμα αντικειμένων, ή και τα δύο. Κάποιοι αυτιστικοί άνθρωποι κάνουν το αντίθετο και κλείνονται τελείως στον εαυτό τους.

Ύπνος: 

Τα παιδιά και οι έφηβοι με αυτισμό συχνά εμφανίζουν διαταραγμένο ύπνο, όπως το να δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν, να ξυπνούν τακτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας και να ξυπνούν νωρίς το πρωί.

Γαστρεντερικά προβλήματα: Ορισμένοι άνθρωποι με αυτισμό μπορεί επίσης να εμφανίσουν γαστρεντερικά προβλήματα όπως πονόκοιλο, δυσκοιλιότητα και διάρροια.

Επειδή ο αυτισμός είναι μια διαταραχή με την οποία είτε γεννιέται κανείς είτε την εμφανίζει για πρώτη φορά σε νεαρή ηλικία, οι πρώτες ενδείξεις συχνά παρατηρούνται στις αρχές της παιδικής ηλικίας.

Στα μικρά παιδιά, οι πρώτες ενδείξεις συχνά περιλαμβάνουν το να μην ανταποκρίνονται στο άκουσμα του όνοματός τους, να αποφεύγουν την επαφή με τα μάτια, να μην χαμογελούν όταν τους χαμογελάει κάποιος άλλος, να διστάζουν να μιλήσουν ή να μη μιλούν καθόλου, να κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως το φτερούγισμα των χεριών ή το λίκνισμα του σώματος, να αντιδρούν έντομα στην αίσθηση της γεύσης, τον ήχο και τη μυρωδιά και να ξεσπούν θυμωμένα με τρόπο που μοιάζει εκ πρώτης όψεως με απλό πρόβλημα συμπεριφοράς.

Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα αισθήματά τους και να ταυτίζονται με άλλους ανθρώπους, ενώ μπορεί να αρχίσουν να αναπτύσσουν εμμονικά ενδιαφέροντα και να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φιλίες.