10 tips ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΔΕΚΑΛΟΓΟ ΤΗΣ MARIA MONTESSORI

1. Μην αγγίζετε ένα παιδί χωρίς τη θέλησή του.

2. Μη μιλάτε με άσχημο τρόπο σε ένα παιδί κατά την παρουσία του ή ακόμα και την απουσία του. Μιλήστε του με λόγια αισιόδοξα. Μια μικρή αλλαγή στη δική σας συμπεριφορά, μπορεί να φέρει μια μεγάλη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού. Αν συμπεριφέρεστε εσείς καλύτερα, τα παιδιά προσπαθούν ακόμα περισσότερο και συμπεριφέρονται πολύ καλύτερα.

3. Επικεντρωθείτε στο να ενισχύσετε και να βοηθήσετε να αναπτύξει το παιδί τα θετικά στοιχεία του, έτσι ώστε να υπάρχει όλο και λιγότερος χώρος για τα αρνητικά. 

4. Δώστε στο παιδί ευκαιρίες να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία του περιβάλλοντος μάθησης. Βοηθήστε το να αναπτύξει εποικοδομητικές σχέσεις με αυτό. Όταν δεν μπορεί να καταφέρει κάτι, είναι προτιμότερο να του εξηγήσετε πώς γίνεται και να το ενθαρρύνετε, παρά να το βοηθάτε απλώς να το κάνει.

5. Να ακούτε ενεργητικά και να ανταποκρίνεστε άμεσα στο παιδί που καταφεύγει σε σας. Αν το παιδί νιώσει ασφάλεια και ότι το αποδέχονται, τότε και μόνο του θα πάρει ρίσκα, θα κάνει λάθη, θα θέσει ερωτήσεις, θα μάθει να εμπιστεύεται, θα μοιρασθεί τα συναισθήματά του και εν τέλη θα γίνει ευτυχισμένο.

6. Να σέβεστε πάντα το παιδί, ακόμα και αν κάνει λάθος. Δώστε του προτεινόμενες λύσεις, ώστε να διορθώσει από μόνο του αργότερα το λάθος που έκανε. Είναι δύσκολο για ένα παιδί να κάνει το σωστό, όταν του λέμε συνεχώς τί κάνει λάθος. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να μάθουν από τα λάθη τους και όχι να πληρώσουν για αυτά. Αποφύγετε οποιαδήποτε μορφή τιμωρίας και μη συγχέετε τη συνέπεια με τη τιμωρία.

7. Σεβαστείτε το παιδί όταν ξεκουράζεται ή όταν παρακολουθεί άλλους να εργάζονται ή όταν συλλογίζεται. 

8. Βοηθήστε το παιδί που αναζητάει κάποια δραστηριότητα και δεν μπορεί να βρει τι ακριβώς θέλει να κάνει. Δώστε του επιλογές. Είναι σημαντικό το παιδί να συμμετέχει στη δημιουργία του καθημερινού του προγράμματος. Αν συμμετέχει το παιδί, θα του είναι πιο εύκολο να ακολουθήσει το πρόγραμμα που το ίδιο δημιούργησε και θα μειωθούν οι διαμάχες για την εξουσία μέσα στην οικογένεια. 

9. Αν το παιδί αρνήθηκε να σας ακούσει σε αυτά που είχατε να του πείτε, να τα επαναλαμβάνετε με αυτοσυγκράτηση και ήρεμο τόνο, με ήπια λόγια και με παρουσία γεμάτη αγάπη και φροντίδα. Αν είστε ήρεμοι και υποστηρικτικοί, το παιδί θα μπορέσει πιο εύκολα να μιμηθεί την συμπεριφορά σας και να κατανοήσει αυτά που του λέτε. Όταν τα παιδιά κατακλύζονται από έντονα και αρνητικά συναισθήματα, είναι υποχρέωσή μας να τα παρασύρουμε στην ηρεμία μας και όχι να συμμετάσχουμε στο χάος.

10. Να αντιμετωπίζετε το παιδί ως ένα άξιο και μοναδικό άτομο. Προσπαθήστε να σχολιάζετε την ανεπιθύμητη συμπροφορά, χωρίς να προσβάλλετε το παιδί. Πολλές φορές, το μόνο που χρειάζεται για να αλλάξετε την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του παιδιού σας, είναι να αφιερώσετε την προσοχή σας και τον χρόνο σας σε αυτό.

Εικόνα 1

ΠΗΓΕΣ:
https://www.e-mama.gr/o-dekalogos-ke-methodos-tis-maria-montessori/
https://www.linkedin.com/in/fotis-papanastasiou-765085147/
www.pexels.com/el-gr/photo/6692842/

ΠΑΡΑΜΥΘΟφάγος #2

ΟΙ ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΣΤΑ ΔΑΚΡΥΑ

Συγγραφέας: ΤΣΑΜΑΔΟΥ ΒΙΒΙΑΝ-ΙΝΩ

Εκδοτικός οίκος: ΜΑΡΤΗΣ

Θέμα: Παιδικά/Παραμύθια - Λογοτεχνικά

Προτεινόμενες ηλικίες: 6-9 ετών

Αριθμός σελίδων: 102

Διαστάσεις: 21Χ14

Ημερομηνία Έκδοσης: Δεκέμβριος 2020

Η ατρόμητη Ρεγγίνα, η μετρημένη Ρόζα και η σκανταλιάρα Νόρα είναι αδελφές σε μια αγαπημένη οικογένεια που κρύβει ένα μεγάλο μυστικό.
Με αισιοδοξία και θάρρος οι τρεις μικρές μάγισσες προσπαθούν να λύσουν ένα μυστήριο. Τα σχέδιά τους θέλουν να τα χαλάσουν οι κακοί καραμάγοι. Όμως αυτές δεν το βάζουν κάτω.
Άλλωστε, οι μάγισσες δεν πιστεύουν στα δάκρυα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΠΑΡΑΜΥΘΟφάγος #1

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ-ΙΟΥΝΙΟΣ

Συγγραφέας: ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ

Εκδοτικός οίκος: ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ

Σειρά: ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Σελίδες: 71

Διαστάσεις: 21Χ29

Ημερομηνία Έκδοσης: 2007

Ο Ιούνιος είναι ο έκτος μήνας του χρόνου και το όνομά του προέρχεται από τη λατινική ονομασία της θεάς Ήρας, που η γιορτή της ήταν την 1η αυτού του μήνα. Στην ελληνική παράδοση, ο Ιούνης λέγεται Θεριστής, γιατί αυτόν τον μήνα γίνεται ο θερισμός. Επίσης με αφορμή τη γιορτή του Αϊ-Γιαννιού, λέγεται Αϊγιαννίτης η Φανιστής (στη Χίο) η Λαμπατάρης (στην Κέρκυρα) και Λαμπροφόρος (στην Κύπρο).

Για τους μαθητές όλου του κόσμου ο Ιούνιος είναι ο μήνας της χαράς και της ξεγνοιασιάς, γιατί τελειώνουν τα μαθήματα στο σχολείο.

…

Κλείνει το σχολείο,

κλείνουν τα βιβλία

κι όλοι λέμε "Γειά χαρά!"

τώρα στα θρανία.

…

Να χαρούμε τη δροσιά,

την αυγή, τ' αγέρι,

το βουνό,  τη θάλασσα

και το καλοκαίρι.

 

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!

Η σειρά «Παραμύθια και Ιστορίες για όλο το χρόνο» αποτελείται από 12 βιβλία, ένα για κάθε μήνα του χρόνου. Η ύλη των βιβλίων χωρίζεται σε τόσα κεφάλαια όσες είναι οι μέρες του κάθε μήνα, δηλαδή τριάντα ένα για τον Ιανουάριο, τριάντα ένα για το Μάιο, τριάντα για το Σεπτέμβριο κτλ., και περιλαμβάνει παραμύθια, βιογραφίες αγίων που γιορτάζουν τη συγκεκριμένη μέρα, λαϊκούς μύθους και ιστορίες από την Ελλάδα και άλλες χώρες, παιδικά τραγούδια και ποιήματα, έθιμα και γιορτές, κωμικές ιστορίες, διδακτικές ιστορίες, κ.ά. 

Τα βιβλία απευθύνονται σε μικρά παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Επιπλέον, η σειρά μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο βοήθημα για παιδαγωγούς, νηπιαγωγούς και δασκάλους.

9 ΙΔΕΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού επιλέγονται και τα κατάλληλα εργαλεία για τη δημιουργική απασχόλησή του. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία του, τόσο το παιχνίδι είναι πιο απλοϊκό και στηρίζεται στην ανακάλυψη. Μεγαλώνοντας, σταδιακά περνάει σε επόμενα στάδια, όπου τα παιχνίδια και οι δράσεις γίνονται περισσότερο περίπλοκα και απαιτούν επίλυση προβλημάτων. Σε αυτό το άρθρο που διαβάζετε σάς παραθέτω μερικές ιδέες για ποιοτική αξιοποίηση του κοινού σας χρόνου με παιδιά προσχολικής.

• Ζωγραφίζουμε, κάνουμε χειροτεχνίες, κολλάζ και φτιάχνουμε κατασκευές. Υλικά: Μαρκαδόρος (λεπτός - χοντρός), Πλαστελίνη, Ξυλομπογιές, Κηρομπογιές, Νερομπογιές, Πινέλα, Άμμος, Αφρός, Χαρτί γκοφρέ και κανονικό χαρτόνι, Ταμπουρίνο, Λαδοπαστέλ, Κόλλα στικ, Ψαλίδι, Εφημερίδες, κ.λπ.

• Κατασκευές-Χειροτεχνίες με κάποια θεματική, όπως "back-to-school" (μολυβοθήκη από ρολό χαρτιού ή ευχητήριες κάρτες με χαρτόνια, μπαλόνια και οτιδήποτε άλλο σας έρθει στο μυαλό).

• Cd με (παιδικά) τραγούδια. Μπορούμε να ακούμε τα κομμάτια, να χορεύουμε μαζί με τα παιδιά ακόμη και να ζωγραφίσουμε με το άκουσμα κάποιου κομματιού. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με πολλά είδη μουσικής από μικρή ηλικία.

• Διαβάζουμε το αγαπημένο τους βιβλίο ή παραμύθι. Τα παραμύθια είναι ένας φοβερός τρόπος όχι μόνο για να χαλαρώσουν τα παιδιά μετά από ώρες παιχνιδιού, αλλά και για να τα κρατήσετε καθηλωμένα για περισσότερα από 30 λεπτά - ειδικά τα νήπια.

• Όταν προσέχουμε πάνω από τρία παιδιά, μπορούμε να βάλουμε μουσική και να παίξουμε «αγαλματάκια ακούνητα». Ο κανόνας είναι απλός: όλοι οι λιλιπούτειοι χορευτές πρέπει να παγώσουν σαν αγάλματα, όταν η μουσική σταματήσει. Όποιος δεν σταματήσει, χάνει.

• Μαγειρεύουμε με τα παιδιά και ύστερα τρώμε όλοι μαζί.

• Με λίγο μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε να παίξουμε επιτραπέζια παιχνίδια, παιχνίδια κρίσης, παιχνίδια με κανόνες, παιχνίδια γνώσεων.

• Τέλος, προτείνω να διαβάσετε και το προηγούμενο άρθρο που αναλύω προτεινόμενα παιχνίδια για παιδιά. 

Ευχαριστώ για την ανάγνωση! Ε.Α.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, το παιχνίδι είναι μάθηση, κοινωνικοποίηση, πειραματισμός, φαντασία, δημιουργικότητα, συνύπαρξη, εμπιστοσύνη, δημιουργία. Το παιχνίδι συμβάλλει στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων και των γνωστικών ικανοτήτων, στην ανάληψη διαφόρων ρόλων, αλλά και ρίσκου. Το παιχνίδι, ανάλογα με την ηλικία και τα στάδια ανάπτυξης, χωρίζεται σε αισθησιο-κινητικό, συμβολικό και παιχνίδι με κανόνες.

Το αισθησιο-κινητικό παιχνίδι, aka messy και sensory play, βασίζεται στις κινήσεις και στις αισθήσεις του βρέφους-παιδιού. Το συμβολικό παιχνίδι βασίζεται στην ικανότητα αναπαράστασης-δραματοποίησης με και χωρίς την (συμβολική) χρήση αντικειμένων. Τέλος, το παιχνίδι με κανόνες δεν απαιτεί μόνο φαντασία, αλλά και νέες δεξιότητες, όπως η ανάπτυξη στρατηγικών και η κρίση. Δεν ξεχνάμε ότι αυτή είναι η ηλικία που τα παιδιά μαθαίνουν πια να αναγνωρίζουν πλήρως και να δέχονται τις "ήττες" και τους περιορισμούς του κάθε παιχνιδιού και να λειτουργούν σωστά μέσα σε αυτούς. Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες ιδέες για παιχνίδι που μπορείτε να παίξετε από κοινού εσείς και τα παιδιά σας.

• Messy και Sensory παιχνίδι. Δημιουργούμε, λερωνόμαστε, γελάμε. Αφήνουμε τα νήπια ελεύθερα να εμπνευστούν και να εκφραστούν μέσα από τα έργα τους, αλλά παράλληλα τους δίνουμε νέα ερεθίσματα, προτείνοντας ιδέες.

• Ζητήστε από τα παιδιά να πιάσουν αντικείμενα με τα δάχτυλά των ποδιών τους και να τα βάλουν σε ένα καλάθι.

• Ακούστε μαζί τραγούδια όπου ξαφνικά σταματάτε τη μουσική. Σε εκείνο το σημείο το παιδί θα πρέπει να παγώσει τις κινήσεις του και να μείνει άγαλμα. Παιχνίδι ετοιμότητας και αντανακλαστικών.

• Πλυντήριο αυτοκινήτων στον νεροχύτη: Πλύνετε μαζί τα αυτοκινητάκια του με τη βοήθεια ενός "ποτιστηριού". Στεγνώστε τα πάνω σε μία χνουδωτή πετσέτα.

• Βάλτε αντικείμενα και παιχνίδια πάνω στο τραπέζι. Ζητήστε από το παιδί να κλείσει για λίγο τα μάτια του και κρύψτε κάποια από τα αντικείμενα. Ζητήστε του να θυμηθεί ποια λείπουν!

• Απλώς φουσκώστε ένα μπαλόνι και φροντίστε μαζί με το παιδί να μην αγγίξει το πάτωμα.

• Βάλτε σε μια υφασμάτινη τσάντα αντικείμενα του σπιτιού ή παιχνίδια και ζητήστε από το παιδί να βάλει μέσα το χέρι και να περιγράψει ποιο αντικείμενο έπιασε χωρίς να το δει (παιχνίδι αφής).

• Toποθετούμε διαφορετικά υλικά (π.χ. χαρτί, βαμβάκι, άμμο, νερό, χαρτοπετσέτα, ύφασμα μάλλινο, ύφασμα μεταξωτό κλπ.) και αφήνουμε το παιδί να τα πιάσει και να τα επεξεργαστεί. Έτσι αρχίζει και κατανοεί ότι αυτό το υλικό ήταν πιο μαλακό ή το άλλο είναι πιο απαλό, πιο τραχύ κλπ. (παιχνίδι αφής).

• Τοποθετούμε μπροστά στο παιδί 5-6- διαφορετικά υλικά, αφού του έχουμε δέσει τα μάτια με ένα μαντήλι. Αυτά τα υλικά μπορεί να είναι ζάχαρη, αλάτι ή λεμόνι και λέμε στο παιδί να τα δοκιμάσει και να μας περιγράψει τί γεύση είχε και τί μπορεί να είναι αυτό που δοκίμασε. Έτσι αρχίζει και ξεχωρίζει τις έννοιες γλυκό, αλμυρό, ξινό και πικρό (παιχνίδι γεύσης).

• Παίρνουμε διαφορετικά μουσικά όργανα πνευστά, κρουστά, έγχορδα κλπ., του δένουμε τα μάτια και το βάζουμε να μαντέψει ποιο ήταν το εκάστοτε μουσικό όργανο (παιχνίδι ακοής).

• Κάνουμε ένα κύκλο "ησυχίας", τα παιδιά δένουν τα μάτια τους , κάνουν απόλυτη ησυχία και ακούνε τους ήχους γύρω τους (π.χ. τα αμάξια, το ρολόι, τον αέρα κλπ.). Ύστερα ένα-ένα λέει τι άκουσε. Μαθαίνουν, έτσι, να ξεχωρίζουν τους ήχους γύρω τους, από που προέρχεται ο καθένας αλλά και την έντασή τους (παιχνίδι ακοής).

• Ορίστε κάθε φορά από ένα χρώμα και ζητήστε του να σας φέρει 2-3 αντικείμενα που βρίσκονται στο δωμάτιο με το ίδιο χρώμα (παιχνίδι όρασης).

• Βάζουμε δύο παρόμοιες εικόνες όπου έχουνε μικρές διαφορές μεταξύ τους και ενθαρρύνουμε τα παιδιά να βρουν τις διαφορές- έτσι, αυξάνεται η αντίληψή τους μέσα από την παρατηρητικότητα (παιχνίδι όρασης).

• Μπορούμε να δέσουμε τα μάτια στο παιδί και να τοποθετήσουμε ένα λουλούδι, λίγο καφέ, λίγο κανέλα, να τα μυρίσει και να πει τις διαφορές μεταξύ τους και τί αίσθηση του προκάλεσε η κάθε μυρωδιά. Και αν μπορεί, να καταλάβει τι ήταν το καθετί που μύρισε (παιχνίδι όσφρησης).

• Πάρτε τρία ίδια πλαστικά αδιαφανή ποτήρια από το ντουλάπι, γυρίστε τα ανάποδα και βάλτε κάθε φορά σε ένα διαφορετικό από αυτά ένα μικρό αντικείμενο. Πείτε του παιδιού να μαντέψει μέσα σε ποιο ποτήρι βρίσκεται κάθε φορά.

• Οργανώστε ένα φανταστικό "tea party" με καλεσμένα τα κουκλάκια τους! Χρησιμοποιήστε τα κουζινικά που έχουν τα παιδιά για παιχνίδια, στρώστε χαρτοπετσέτες για τραπεζομάντηλα και υποδεχτείτε τους καλεσμένους σαν να ήταν αληθινά πρόσωπα.

• Παίξτε "Μάντεψε Ποιός". Γράψτε σε χρωματιστά χαρτάκια post-it ονόματα αντικειμένων, ζώων ή αγαπημένων χαρακτήρων παιδικών παραμυθιών και σούπερ ηρώων. Κολλήστε ένα post-it στο μέτωπο ή την πλάτη κάθε παιδιού. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, κάθε παιδί πρέπει να κάνει ερωτήσεις που να μπορούν να απαντηθούν μόνο με «ναι» ή «όχι» μέχρι να καταφέρει να μαντέψει τη λέξη που γράψατε. Βοηθήστε τα πιτσιρίκια να καταλάβουν το παιχνίδι, εξηγώντας τους ότι μπορούν να αρχίσουν ρωτώντας «Είμαι κάποιο ζώο ή αντικείμενο;» ή «Είμαι κορίτσι ή αγόρι;».

• Παίξτε επιδαπέδια παιχνίδια με τα νήπια ή και επιτραπέζια με τα πιο μεγάλα παιδιά.

• Δημιουργήστε συνθήκες για τη δημιουργία συμβολικού παιχνιδιού, αν το θέλουν και τα παιδιά, σε οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα και αν εντάσσονται.

"Η δουλειά του παιδιού είναι το παιχνίδι"

Μαρία Μοντεσσόρι

ΑΠΟ ΜΙΚΡΑ ΣΤΙΣ (ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ) ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΟΡΩΝ-ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΟΡΙΣΜΟΥ

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες:

• είναι διαταραχές που εμποδίζουν την κατανόηση και χρησιμοποίηση του προφορικού ή του γραπτού λόγου.
• Οφείλονται σε νευρολογικές δυσλειτουργίες.
• Μπορεί να εκδηλώνονται σε άτομα μετρίου ή υψηλού πνευματικού επιπέδου, τα οποία εμφανίζουν σοβαρό χάσμα ανάμεσα στο τί φαίνεται ότι μπορούν να αποδώσουν και αυτό που τελικά αποδίδουν.
• Είναι διαφορές στον τρόπο μάθησης και όχι αδυναμία ή ανικανότητα μάθησης.

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να είναι ειδικές και να αφορούν σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι των ικανοτήτων τους (αριθμητική ικανότητα), μπορεί ωστόσο να αντιπροσωπεύουν μια πιο γενικευμένη δυσκολία που να υπεισέρχεται και σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου (π.χ. στη μνήμη, στην ικανότητα κοινωνικοποίησης, στην συμπεριφορά, στην αυτοεκτίμηση).

Έτσι, οι Μαθησιακές Δυσκολίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και τις Γενικές (ή Γενικευμένες) Μαθησιακές Δυσκολίες.

Γενικές Μαθησιακές Δυσκολίες: Σε αυτή την κατηγορία των Μαθησιακών Δυσκολιών βρίσκονται μαθητές με νοητικές και συναισθηματικές δυσκολίες που παρεμποδίζουν την έκφραση των μαθησιακών ικανοτήτων. Οι Γενικές ή Γενικευμένες Μαθησιακές αφορούν δυσκολίες σε ΟΛΑ τα γνωστικά αντικείμενα και οφείλονται σε χαμηλή νοημοσύνη, σε αποστέρηση πολιτισμικών ερεθισμάτων ως προς τη μάθηση, προβλήματα με την ακοή, με την όραση, τύφλωση, κώφωση και αισθητηριακά προβλήματα. Αυτές οι Δυσκολίες, δηλαδή, εκδηλώνονται ως δευτερογενές σύμπτωμα.

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες: Οι μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες εμφανίζουν ειδικές αναπτυξιακές δυσκολίες της μάθησης και οι δυσκολίες αυτές είναι εγγενείς στο παιδί, δηλαδή δεν μπορούν να προκληθούν από εξωτερικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι εξωτερικοί παράγοντες, όπως το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον, επηρεάζουν σημαντικά την ένταση και τη συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων.  Οι Ειδικές Μαθησιακές εντοπίζονται σε ειδικά γνωστικά αντικείμενα, όπως είναι η ανάγνωση, η γραφή, τα μαθηματικά.

Από ειδικά τεστ φαίνεται ότι οι επιδόσεις του παιδιού είναι σημαντικά κατώτερες από το αναμενόμενο βάσει: 1) της ηλικίας 2) του νοητικού επιπέδου 3) του επιπέδου της τάξης του.

Οι Μ.Δ. επιδρούν στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αυτά εκφράζουν (μέσω του γραπτού λόγου) ή προσλαμβάνουν πληροφορίες (μέσα από την ανάγνωση).

Γενικά, πάντως, έχει παρατηρηθεί μια δυσκολία ως προς τον ορισμό των Μ.Δ., λόγω της ποικιλίας και των διαφοροποιήσεων που υπάρχουν μεταξύ τους.

Μερικοί από τους προτεινόμενους ορισμούς που έχουν δοθεί για την Μαθησιακές Δυσκολίες είναι οι εξής:

• «Αναπτυξιακές δυσκολίες στο λόγο και στη γλώσσα»
• «Καθυστερημένη ανάπτυξη σε γλωσσικές ή μαθησιακές ικανότητες με συμπτώματα στο διάβασμα, το γράψιμο ή στη μαθηματική σκέψη»
• «Κινητικές ή ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές όταν υπάρχουν δυσκολίες στην απόκτηση γλωσσικών και κινητικών προσόντων, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα της μάθησης, αλλά δεν αποτελούν συγκεκριμένη μαθησιακή διαταραχή» (National Institute of Mental Health, 1999).

Από τον Hammil (1993) επιχειρήθηκε η βελτίωση του ορισμού δια της μεθόδου του «αποκλεισμού». Δηλαδή προσπάθησε να ορίσει τί είναι, με το να επεξηγήσει τι ΔΕΝ είναι οι Μ.Δ.

• Εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται στη δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αν και μια μαθησιακή διαταραχή μπορεί να εμφανίζεται μαζί με άλλες μειονεξίες (νοητική καθυστέρηση, κοινωνικές/συναισθηματικές διαταραχές, περιβαλλοντικές επιδράσεις, όπως πολιτισμικές διαφορές, ανεπαρκής/ακατάλληλη διδασκαλία, ψυχογενείς παράγοντες) δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων.

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (Μ.Δ.) εμφανίζουν διακύμανση ανάμεσα στην αναμενόμενη και στην πραγματική επίδοση σε μία ή περισσότερες περιοχές μάθησης, όπως στον:

• Προφορικό λόγο
• Γραπτό λόγο
• Ανάγνωση
• Μαθηματικά
• Προσανατολισμό στον χώρο

Επισημαίνεται ότι οι Μ.Δ. δεν είναι πρωτογενές αποτέλεσμα:

• Αισθητηριακών
• Κινητικών
• Νοητικών ή συναισθηματικών ανεπαρκειών
• Έλλειψης ευκαιριών μάθησης

Επίσης, οι μαθησιακές δυσκολίες (Μ.Δ.) διαφέρουν από τις δυσκολίες μάθησης: Οι Μ.Δ. διαρκούν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, σε αντίθεση με τις δυσκολίες μάθησης που είναι πρόσκαιρες. Οι Μ.Δ., επίσης, είναι μία ομάδα εγγενών διαταραχών του κεντρικού νευρικού συστήματος.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ-ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Οι Μ.Δ. συνιστούν ένα από τα πιο σοβαρά κοινωνικά προβλήματα στον σύγχρονο κόσμο.

• 20%: Παγκοσμίως
• 5-10%: Η.Π.Α.
• Ανάλογα ποσοστά στην Ελλάδα.

Πιο συγκεκριμένα:

• Ένα ποσοστό 30% περίπου του μαθητικού πληθυσμού αντιμετωπίζει Μ.Δ.
• 1/3 των παιδιών με Μ.Δ. έχει υψηλή νοημοσύνη και σχεδόν το 1/10 πάρα πολύ υψηλή νοημοσύνη.
• Οι περισσότερες δυσκολίες εντοπίζονται στα γλωσσικά μαθήματα σε ποσοστό μέχρι και 80% από το συνολικό ποσοστό των παιδιών με Μ.Δ.
• Στην Ελλάδα περίπου 10/30 μαθητές μιας τάξης παρουσιάζουν Μ.Δ. και ολοένα αυξάνονται.
• Υψηλότερα ποσοστά Μ.Δ. εμφανίζονται στα παιδιά των πόλεων από ότι των αγροτικών περιοχών.

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια αναπτυξιακή διαταραχή με μεγαλύτερη συχνότητα στα σχολικά χρόνια.

Πρώτες ενδείξεις εκδηλώνονται από την προσχολική ηλικία (π.χ. οπτικο-αντιληπτικές διαταραχές ή διαταραχές λόγου). Από την προσχολική ακόμη ηλικία βλέπουμε στοιχεία που αποτελούν ενδείξεις ότι το παιδί μπορεί να παρουσιάσει αργότερα Μ.Δ. Παρόλα αυτά, οι Μ.Δ. διαγιγνώσκονται στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όταν ένα παιδί δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις.

Με άλλα λόγια, μια μαθησιακή δυσκολία μπορεί να μην γίνει αντιληπτή στα πολύ μικρά παιδιά, ωστόσο παρατηρούνται από την έναρξη της σχολικής φοίτησης και συνεχίζονται και στις επόμενες τάξεις, ειδικά αν δεν υπάρχει υποστηρικτική διδασκαλία και εξατομικευμένη στις ανάγκες του παιδιού.

ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health Organization), εντοπίζονται πέντε (5) ομάδες αιτίων μαθησιακών δυσκολιών:

• Χαμηλό νοητικό δυναμικό (οριακή νοημοσύνη, ήπια/μέτρια/σοβαρή νοητική καθυστέρηση)
• Ιατρικές καταστάσεις , αισθητηριακές διαταραχές, κινητικές δυσκολίες, χρόνια νοσήματα
• Συναισθηματικές Διαταραχές, Διαταραχές συμπεριφοράς
• Δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης, μειωμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες
• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες: δυσλεξία, δυσαριθμησία, κ.ά.

Η Διαγνωστική Αξιολόγηση πρέπει να λαμβάνει υπ' όψιν της τα εξής:

• Αναπτυξιακό, ιατρικό, κοινωνικό και σχολικό ιστορικό του παιδιού
• Ο αντιληπτικός και εκφραστικός λόγος
• Το μαθησιακό επίπεδο
• Οι νοητικές ικανότητες (ψυχομετρικές δοκιμασίες)
• Η συγκέντρωση/προσοχή
• Συναίσθημα/Διάθεση
• Συμπεριφορά-Στάση απέναντι στην εξέταση

ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

• Διαταραχή της Ανάγνωσης
• Διαταραχή της Γραπτής Έκφρασης-Δυσγραφία
• Δυσλεξία
• Διαταραχή των αριθμητικών ικανοτήτων-Δυσαριθμησία
• Μαθησιακή Διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (κατά DSM V - εγχειρίδιο διαγνωστικών κριτηρίων της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας)

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Το Νηπιαγωγείο, ως χώρος εκπαίδευσης, αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό σχολικό πλαίσιο, καθώς σε αυτό εδραιώνονται οι βάσεις για την περαιτέρω σχολική ζωή ενός μαθητή.

Παρέχει στα παιδιά πολλές ευκαιρίες:

• Ανάπτυξης
• Διερεύνησης
• Ανακάλυψης
• Παιχνιδιού
• Απόλαυσης

Η παιγνιώδης αντίληψη των δραστηριοτήτων του Νηπιαγωγείου προφυλάσσει σε μεγάλο βαθμό το παιδί και βοηθά πολύ τους εκπαιδευτικούς να εργαστούν. Έτσι, είναι εφικτό να ξεπεραστούν σε μεγάλο βαθμό οι δυσκολίες του νηπίου.

Επίσης, στο Νηπιαγωγείο δεν μπορεί κανείς να διαγνώσει ένα παιδί ότι παρουσιάζει Μ.Δ. Μπορούν, όμως, να εντοπιστούν δυσκολίες, για τις οποίες αν δεν γίνει παρέμβαση, μπορούν στην συνέχεια να μετατραπούν σε Μ.Δ. στο Δημοτικό.

Η προσχολική ηλικία (3-6 ετών) αποτελεί μια δύσκολη αναπτυξιακή φάση για ανίχνευση ενδείξεων Μ.Δ., καθώς διάφορες συμπεριφορές του παιδιού μπορεί να συγχέονται με προβληματικές συμπεριφορές που να αποτελούν φυσιολογικές συμπεριφορές λόγω ηλικίας.

Τέλος, υπολογίζεται ότι τα παιδιά με επικινδυνότητα για Μ.Δ. αποτελούν το 1/3 των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Πολλά παιδιά παρουσιάζουν πρώιμες ενδείξεις επικινδυνότητας.

• Σωματικές- Συμπεριφορικές - Γνωστικές Δυσκολίες
• Μειωμένη Γνωστική Ανάπτυξη
• Καθυστέρηση/Ανεπάρκειες Λόγου ή Ομιλίας
• Δυσκολίες Συγκέντρωσης
• Ανεπαρκής Ψυχοκινητική Ανάπτυξη
• Οπτικο-αντιληπτικές Διαταραχές

Η σημαντική διακύμανση των γνωστικών ικανοτήτων του παιδιού αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό του γνωστικού προφίλ παιδιών σε επικινδυνότητα για Μ.Δ. με ιδιαιτερότητες που εκδηλώνονται με δυσκολίες σε διάφορους τομείς, όπως η απόκτηση και χρήση του λόγου.

Στον χώρο της Πρώιμης Παρέμβασης δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στον αναπτυξιακό χαρακτήρα των Μ.Δ. Η βασική διαταραχή ίσως να προϋπάρχει από την προσχολική ηλικία και στη συνέχεια μετεξελίσσεται σε Μ.Δ. Αν αυτές εντοπιστούν εγκαίρως και αντιμετωπιστούν κατάλληλα, μπορούμε να προλάβουμε τη σχολική αποτυχία και τα αρνητικά συναισθήματα που συχνά τη συνοδεύουν. Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του παιδιού, τόσο πιο δύσκολη είναι η αντιμετώπιση των δυσκολιών του, τόσο στον μαθησιακό, όσο και στον ψυχολογικό τομέα.

Η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να ανατρέψει τους παράγοντες επικινδυνότητας, που θα οδηγήσουν σε κάποια μορφή αναπτυξιακής καθυστέρησης, δυσλειτουργίας, καθώς και εκδηλώσεις άγχους. 

ΟΙ Τ.Π.Ε. ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

 

Πώς είναι δυνατόν ένα παιδί ηλικίας 4-5 ετών να γίνει χρήστης ενός Η/Υ, τη στιγμή που σε πολλούς ενήλικες η σκέψη και μόνο τους προκαλεί δυσπιστία και φόβο;

Η καθιέρωση χρήσης Η/Υ από παιδιά προσχολικής ηλικίας αποτέλεσε αντικείμενο διαφωνίας. Στις αρχές της δεκαετίας 1980 αλλά και 1990 οι απόψεις δεν ήταν τόσο θετικές όσο είναι σήμερα. Τα παιδιά τώρα γεννιούνται στην εποχή της 'ηλεκτρονικής επανάστασης'. Οι Η/Υ-ΤΠΕ πλέον θεωρούνται ένα εργαλείο στη μάθηση των παιδιών.

Αναμφιβόλως, οι Νέες Τεχνολογίες, ιδίως αυτή την εποχή της τηλε-εργασίας και της τηλε-εκπαίδευσης, έχουν μπει πολύ βαθιά στις ζωές μας, θέλοντας ή μη. Οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται από το σπίτι, αλλά και παιδιά μικρών ηλικιών τα οποία παρακολουθούν τα μαθήματά τους μέσω υπολογιστή (tablet, laptop, smartphone), έχουν μάθει έστω τους βασικούς τρόπους χειρισμού της σύγχρονης αυτής εκπαιδευτικής τεχνολογίας. Από αυτό αντιλαμβανόμαστε ότι το μέλλον είναι η Πληροφορική.

Η χρήση Η/Υ εμποδίζει την κοινωνική τους ανάπτυξη;

Η χρήση Η/Υ από παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί πράγματι να δημιουργήσει προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς. Και για αυτό είναι απαραίτητο να θέτουμε -τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς των παιδιών- σαφή όρια! Ο συνολικός χρόνος μπροστά στις οθόνες, για τα παιδιά, θα πρέπει να είναι περιορισμένος, για να αποφευχθούν τέτοιου είδους προβλήματα.

Σε ποια ηλικία, όμως, θα πρέπει τα μικρά παιδιά να χρησιμοποιήσουν υπολογιστή;

Η χρήση Η/Υ δεν συνιστάται για παιδιά <3 ετών.

Ο υπολογιστής είναι ένα μέσο βασισμένο στην οθόνη, άρα οι δραστηριότητες δεν μπορεί να είναι αναπτυξιακά αποτελεσματικές, όσο ο χειρισμός αντικειμένων.

Οι αλληλεπιδράσεις παιδιού-Η/Υ που έχουν κάποιο νόημα είναι δυνατές για νήπια >2,5 ετών.

Παιδιά 3 και άνω ετών βρίσκονται σε κατάλληλη ηλικία για να εξοικειωθούν με εκπαιδευτικά λογισμικά που βασίζονται στην διερεύνηση και την ανακάλυψη.

Για ηλικίες 3-5 η στοχοθεσία πρέπει να είναι ανοιχτή και ευέλικτη.

Για ηλικίες 5+ προτείνονται περισσότερο κατευθυνόμενες δραστηριότητες.

Ποιος είναι ο χρόνος που τα παιδιά μπορούν να εμπλακούν με Η/Υ;

Παιδιά ηλικίας 3-4 ετών δεν θα πρέπει να ενθαρρύνονται να κάθονται μπροστά στον Η/Υ για περισσότερο από 10-20 λεπτά.

Για μεγαλύτερα παιδιά (4-8 ετών) ο χρόνος μπορεί να επιμηκυνθεί μέχρι το μέγιστο των 40 λεπτών.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων προτείνει ο συνολικός χρόνος έκθεσης σε οθόνη (τηλεόραση, υπολογιστής, ηλεκτρονικά παιχνίδια) να μην υπερβαίνει τις 2 ώρες ημερησίως.

Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και να αξιοποιήσουμε παιδαγωγικά τις δυνατότητες των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην προσχολική εκπαίδευση;

Ο Η/Υ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία με ποικίλους τρόπους:

• Ως γνωστικό αντικείμενο (αυτούσιο μάθημα, με σκοπό την προώθηση του τεχνολογικού-πληροφορικού αλφαβητισμού)
• Ως πηγή πληροφόρησης και μέσο διασυνδέσεων και επικοινωνίας (πλοήγηση στο διαδίκτυο)
• Ως διδακτικό μέσο (σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα)
• Ως γνωστικό και αναπτυξιακό εργαλείο για διερεύνηση μοντέλων (αλλαγή της παραδοσιακής διδασκαλίας)
• Ως μέσο διασκέδασης και άτυπης μάθησης (ελεύθερη ώρα, κιναισθητική αγωγή)

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι λογισμικού που απευθύνονται στην προσχολική ηλικία:

• (ηλεκτρονικά) παιχνίδια περιπέτειας/ ρόλων,
• περιβάλλοντα ζωγραφικής (TuxPaint)
• περιβάλλοντα προσομοίωσης
• λογισμικά γενικής χρήσης για την προσχολική ηλικία (Επεξεργασίας εικόνας/ κειμένου)
• λογισμικά εξάσκησης και πρακτικής

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την υποστήριξη της μάθησης με την χρήση των ΤΠΕ;

Προκειμένου να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι ΤΠΕ στο νηπιαγωγείο, θα πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω ενδεικτικές προϋποθέσεις:

• εκπαίδευση και επιμόρφωση νηπιαγωγών
• αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών
• ένταξη του υπολογιστή στην καθημερινή πρακτική του νηπιαγωγείου με κάποιον από τους προαναφερθέντες τρόπους - Ύπαρξη βασικής υλικοτεχνικής υποδομής
• καταλληλότητα εκπαιδευτικού υλικού
• πρόσβαση στην τεχνολογία

Αναφορικά με τους/τις εκπαιδευτικούς παιδιών προσχολικής ηλικίας:

Πριν την ένταξη και τη χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική μας διαδικασία, θα πρέπει να θέσουμε μαθησιακούς στόχους, μερικοί από τους οποίους μπορεί να είναι οι εξής:

• τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν σταδιακά ότι τα φωνήματα της ομιλούμενης γλώσσας αντιστοιχούν σε γράμματα
• να εξασκηθούν στην προσεκτική ακρόαση και να αντιλαμβάνονται τα ζητούμενα
• να παρατηρήσουν και να περιγράψουν γεγονότα
• να συγκρίνουν εικόνες ,λέξεις, κ.λπ.
• να αναγνωρίσουν σχήματα, χρώματα, κ.λπ.
• να αναπαραστήσουν γεγονότα, σύμφωνα με την χρονική σειρά που συνέβησαν.
• Να αναπτύξουν ικανότητες αλληλεπίδρασης, συνεργασίας και επικοινωνίας, αυτοπεποίθηση και αυτονομία, μέσα από διάλογο, αλληλεπίδραση και συζήτηση των ιδεών τους.

Ο ρόλος των νηπιαγωγών στο εκπαιδευτικό περιβάλλον με υπολογιστή είναι ουσιώδης.

• Θα πρέπει να παρακολουθούν τη πρόοδο και τις ανάγκες των νηπίων
• Να σχεδιάζουν κατάλληλο εκπαιδευτικό περιβάλλον
• Να έχουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή για να υποστηρίζουν και να επεκτείνουν τη μάθηση
• Να αναγνωρίζουν και να επιβραβεύουν τις προσπάθειες των παιδιών
• Να είναι κατάλληλα καταρτισμένοι στα εκπαιδευτικά λογισμικά
• Αλλά σαφώς και να παρέχεται η υλικοτεχνική υποδομή στις τάξεις του νηπιαγωγείου.

Πότε θεωρείται αναπτυξιακά κατάλληλο ένα εκπαιδευτικό λογισμικό;

• Είναι αυτό που ανταποκρίνεται στην ηλικία, στο επίπεδο και στα ενδιαφέροντα των παιδιών. Θα πρέπει να είναι ποιοτικό και κατάλληλο για τα μικρά παιδιά.
• Μπορεί να ενταχθεί στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου, μιας και μιλάμε για προσχολική αγωγή, αλλά και να προσαρμοστεί για διαφορετικούς μαθητές, διαφορετικού επιπέδου, με διαφορετικές ικανότητες
• Έχει σαφείς στόχους
• Ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή και -κατά προτίμηση- την συνεργατική μάθηση
• Παρέχει άμεση ανατροφοδότηση
• Καλλιεργεί την φαντασία των παιδιών
• Είναι εύχρηστο και ενδιαφέρον για τους χρήστες-παιδιά
• Λαμβάνει υπόψη τις δυσκολίες και τις ιδέες των παιδιών

«Η συνετή αξιοποίηση του ηλεκτρονικού υπολογιστή στη σχολική κοινότητα δημιουργεί πληθώρα προοπτικών και δυνατοτήτων και οδηγεί με ακρίβεια στην εναλλακτική ανοικτή εκπαίδευση του μέλλοντος.»

Οι Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση συνιστούν ένα διεπιστημονικό πεδίο στο επίκεντρο του οποίου δεν βρίσκονται οι Τ.Π.Ε. αυτές καθ' αυτές, αλλά η ίδια η 'μάθηση'.

Η ενασχόληση των νηπίων με τις Τ.Π.Ε. θα πρέπει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλη!