Τα 4 στηρίγματα μιας υγιούς οικογένειας, από τον Χόρχε Μπουκάι

Αγάπη, εκτίμηση, κανόνες και επικοινωνία: πάνω σ’ αυτόν τον βατήρα στέκεται το παιδί νια να κάνει το άλμα του στη ζωή.

Η οικογένεια ως βατήρας

Το σπίτι όπου έζησε το παιδάκι που ήμουν κάποτε, και τα πρόσωπα με τα οποία μοιράστηκα την οικογενειακή μου ζωή υπήρξαν ο βατήρας πάνω στον οποίο πάτησα για να εκτελέσω το άλμα προς την ενήλικη ζωή μου. Η οικογένεια αποτελεί πάντοτε τον βατήρα, και κάποια στιγμή πρέπει να σταθούμε στην άκρη του και να πραγματοποιήσουμε το άλμα προς τον κόσμο και τη μετέπειτα ζωή. Αν, καθώς πάω να πηδήξω από τον βατήρα, πιαστώ από κάπου και κρεμαστώ, θα μείνω εκεί να κρέμομαι και δεν θα πραγματοποιήσω το ταξίδι μου ποτέ. Τι καλά που θα ήταν αν βρίσκαμε το θάρρος να πηδήξουμε από τον βατήρα μ’ έναν θεαματικό τρόπο! Αυτό μπορεί να γίνει αν ο βατήρας είναι υγιής. Αν η οικογενειακή σχέση είναι υγιής. Αν το ζευγάρι των γονιών είναι υποστηρικτικό. Ο βατήρας αυτός πατάει πάνω σε τέσσερα βασικά στηρίγματα, τόσο σημαντικά, που αν δεν είναι στέρεα κανένα παιδάκι δεν μπορεί να περπατήσει πάνω του χωρίς να πέσει.

    Το πρώτο στήριγμα είναι η αγάπη.

Ένα παιδί που δεν ένιωσε ότι το αγάπησαν οι γονείς του, έχει μια θλιβερή ιστορία: θα του είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσει τον εαυτό του. Η αγάπη για τον εαυτό μας μαθαίνεται μέσα από την αγάπη που δεχόμαστε από τους γονείς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να διδαχτούμε και αλλιώς. Λέω απλώς ότι αυτός είναι ο καλύτερος τόπος και τρόπος για να το μάθουμε. Και βέβαια, ένα παιδί που δεν αγαπήθηκε δεν μπορεί ούτε το ίδιο να αγαπήσει, κι αν έτσι έχει συμβεί στη ζωή του, τι μπορεί να κάνει αργότερα στις σχέσεις του με τους άλλους; Ο βατήρας, ο οποίος δεν έχει αυτό το στήριγμα είναι επικίνδυνος. Είναι δύσκολο να βαδίσει κανείς πάνω του. Είναι ένας βατήρας χωρίς ισορροπία.

    Το δεύτερο στήριγμα είναι η εκτίμηση.

Αν η οικογένεια δεν έχει ένα καλό απόθεμα αυτοεκτίμησης, αν οι γονείς θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι ένα τίποτα, τότε και το παιδί θα αισθάνεται ένα τίποτα. Αν προέρχεται κανείς από ένα σπίτι όπου δεν τον εκτιμούν και δεν θεωρούν ότι αξίζει, δυσκολεύεται να πιστέψει ο ίδιος για τον εαυτό του ότι αξίζει. Τα σπίτια με ένα καλό επίπεδο αυτοεκτίμησης διαθέτουν κατάλληλους βατήρες. Η Βιρτζίνια Σατίρ λέει: «Στις καλές οικογένειες, η χύτρα της αυτοεκτίμησης του σπιτιού είναι γεμάτη». Που σημαίνει: οι γονείς πιστεύουν ότι είναι αξιόλογοι άνθρωποι, πιστεύουν ότι τα παιδιά τους αξίζουν, ο μπαμπάς πιστεύει ότι η μαμά αξίζει, η μαμά πιστεύει ότι ο μπαμπάς αξίζει, ο μπαμπάς και η μαμά πιστεύουν ότι έχουν μια οικογένεια που αξίζει, και είναι κι οι δύο υπερήφανοι για την ομάδα που έχουν φτιάξει. Όταν έρχεται σπίτι το παιδί και λέει: «Τι ωραία που είναι αυτή η οικογένεια!» τότε ξέρουμε πως ο βατήρας είναι γερός. Όταν έρχεται το παιδί σπίτι και λέει: «Μπορώ να πάω να μείνω στο σπίτι της θείας Μαργαρίτας;»… τότε έχουμε πρόβλημα. Όταν λέει ο πατέρας στο παιδί: «Γιατί τότε δεν πας να μείνεις με τη θεία σου τη Μαργαρίτα;» πάλι κάτι συμβαίνει.

    Το τρίτο στήριγμα είναι οι κανόνες.

Στην οικογένεια πρέπει να υπάρχουν κανόνες, με τη μόνη προϋπόθεση ότι δεν θα είναι αυστηροί. Οι κανόνες πρέπει να είναι ευέλικτοι, ελαστικοί, αμφισβητήσιμοι, συζητήσιμοι και διαπραγματεύσιμοι. Πάντως, πρέπει να υπάρχουν. Ακριβώς όπως πιστεύω ότι οι κανόνες στην οικογένεια υπάρχουν για να μπορεί κανείς να τους παραβεί και είναι δική μας υποχρέωση να βάζουμε καινούργιους, πιστεύω, και ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να βασίζεται σε μια χρονική στιγμή που τα παιδιά έχουν μάθει να μεγαλώνουν και να ωριμάζουν σ’ ένα περιβάλλον με ασφάλεια και προστασία. Αυτό είναι το περιβάλλον της οικογένειας. Οι κανόνες αποτελούν το πλαίσιο ασφάλειας και πρόβλεψης που είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη μου. Ένα σπίτι χωρίς κανόνες δημιουργεί έναν βατήρα πάνω στον οποίο το παιδί δεν μπορεί να σταθεί για να κάνει το άλμα του στον κόσμο…

    Το τελευταίο στήριγμα είναι η επικοινωνία.

Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί το άλμα, είναι αναγκαίο να υπάρχει διαρκής και έντιμη επικοινωνία. Με κανένα άλλο θέμα δεν έχουν ασχοληθεί τόσο πολύ τα εγχειρίδια ψυχολογίας, όσο με αυτό της επικοινωνίας. Να διαβάζετε μαζί σαν ζευγάρι, να κουβεντιάζετε με τα παιδιά σας, να συζητάτε όλοι μεταξύ σας με την τηλεόραση κλειστή… Αυτός είναι ένας τρόπος για να ενισχυθεί η επικοινωνία, όχι όμως ο πιο σημαντικός. Ουσιαστικό είναι αυτό που ξεκινάει με ερωτήσεις που κάνει κανείς με αληθινό ενδιαφέρον, μέσα από την καρδιά του: Πώς είσαι; Πώς τα πέρασες σήμερα; Θέλεις να κουβεντιάσουμε; Και σ’ αυτό το στήριγμα —αποκλειστικά σ’ αυτό το στήριγμα— στηρίζεται η δυνατότητα επανόρθωσης των υπολοίπων.

Αγάπη, εκτίμηση, κανόνες και επικοινωνία: πάνω σ’ αυτόν τον βατήρα στέκεται το παιδί νια να κάνει το άλμα του στη ζωή. Για να βαδίσει, καταρχάς, τον δρόμο της αυτοεξάρτησης και, στη συνέχεια, τον δρόμο της συνάντησης με τους άλλους.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι «Ο Δρόμος της Συνάντησης» Εκδόσεις OPERA.

Πηγή: enallaktikidrasi.com

❛ Αφιέρωμα ❜ στον Αυτισμό

2 Απριλίου: Παγκόσμια ημέρα για τον Αυτισμό

Η Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού καθιερώθηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ και με σκοπό την ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τον αυτισμό και την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ομαλή ένταξη των αυτιστικών ατόμων στην κοινωνία.  

Ο Αυτισμός είναι μια δια βίου αναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου του ανθρώπου, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνεί και κατανοεί τον κόσμο. Συγκεκριμένα, επηρεάζει τρεις αναπτυξιακές περιοχές: την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη φαντασία-σκέψη. Αυτές οι τρεις περιοχές συνιστούν τον πυρήνα των κλινικών χαρακτηριστικών του αυτισμού. Ως αποτέλεσμα, ο συγκεκριμένος άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί στήριξη σε κάποιους τομείς όπως: Μαθησιακό, κατάκτηση δεξιοτήτων, συμπεριφορικό, κοινωνικό ποίηση,αυτοεξυπηρέτηση κλπ .

Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή φάσματος, που σημαίνει ότι επηρεάζει διαφορετικούς ανθρώπους τελείως διαφορετικά. Αν και πολλοί άνθρωποι με αυτισμό έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, κάθε άνθρωπος βιώνει τον αυτισμό με μοναδικό τρόπο.

        Ο αυτισμός έχει διάφορες ονομασίες:

Διαταραχή Αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ): 

Αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται συχνότερα, καθώς αποτελεί την ιατρική ονομασία του αυτισμού.

Σύνδρομο Asperger: 

Γνωστό και ως Άσπεργκερ, δεν υφίσταται πλέον ως όρος και δεν γίνεται πρακτικά διάγνωσή του από γιατρούς. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι στους οποίους είχε προηγουμένως διαγνωστεί σύνδρομο Άσπεργκερ εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο. Μερικές φορές αναφέρεται ως «αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας», επειδή οι άνθρωποι που εμφανίζουν χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στο προφίλ του Άσπεργκερ συνήθως έχουν μέση ή υψηλότερη του μέσου όρου νοημοσύνη. 

Ο όρος αυτισμός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον ψυχίατρο Leo Kanner το 1943. Τότε, η διαταραχή θεωρείτο σπάνια, αλλά χάρη στην αυξημένη κατανόηση και ευαισθητοποίηση, έχει επέλθει ταχεία αύξηση των διαγνώσεων σε όλον τον κόσμο.

Έρευνα που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry δείχνει ότι άτομα αρσενικού φύλου επηρεάζονται περισσότερο από άτομα θηλυκού φύλου, καθώς ο αυτισμός διαγιγνώσκεται τρεις φορές πιο συχνά σε αγόρια από ό,τι σε κορίτσια.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το κάθε άτομο βιώνει διαφορετικά τον αυτισμό. Όπως συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους, οι αυτιστικοί άνθρωποι έχουν τα δικά τους δυνατά και αδύναμα σημεία, όπως και τα πράγματα που τους αρέσουν και εκείνα που δεν τους αρέσουν.

Αν και υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που εμφανίζονται συχνά από κοινού στους ανθρώπους με αυτισμό, μπορεί να γίνουν αντιληπτά σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με το κάθε άτομο. Με άλλα λόγια, η κλινική εικόνα του αυτισμού δεν είναι ομοιογενής, αλλά κυμαίνεται από ηπιότερες μορφές (που χαρακτηρίζονται από φυσιολογική νοημοσύνη με ελάχιστα ή σε ήπια μορφή αυτιστικά στοιχεία) μέχρι βαρύτερες μορφές (παρουσία βαριάς νοητικής καθυστέρησης και πολλαπλά αυτιστικά στοιχεία  (Γενά, 2002). Για αυτό, η αυτιστική διαταραχή (ή αυτισμός) έχει χαρακτηριστεί ως διαταραχή αυτιστικού φάσματος (spectrum disorder). «Ο αυτισμός δεν αποτελεί μια μεμονωμένη κατάσταση αλλά μια συλλογή καταστάσεων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς». 

Οι άνθρωποι με αυτισμό συναντούν συχνά δυσκολίες στις εξής δραστηριότητες:

Επικοινωνία:

Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν περιορισμένη ή να μην έχουν καμία δυνατότητα ομιλίας. Άλλοι μπορεί να έχουν καλές γλωσσικές δεξιότητες, αλλά να δυσκολεύονται να ερμηνεύουν λεκτικά και μη λεκτικά σήματα, όπως τον τόνο της φωνής και τη γλώσσα του σώματος.

Αλληλεπίδραση: 

Οι άνθρωποι με αυτισμό συχνά δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να καταλαβαίνουν πώς αισθάνονται οι άλλοι. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να τους κάνουν να φαίνονται αναίσθητοι ή αγενείς και να τους προκαλούν προβλήματα όταν προσπαθούν να δημιουργήσουν φιλίες.

Αισθητηριακή ευαισθησία:

Συναντάται επίσης συχνά υπερευαισθησία ή υποευαισθησία στο φως, τον ήχο, τη γεύση ή την αφή. Αυτή η ευαισθησία μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες σε καθημερινές καταστάσεις, όπως ένα γεύμα σε εστιατόριο ή τα ψώνια, λόγω ερεθισμάτων όπως η μουσική ή ο έντονος φωτισμός.

Άγνωστες καταστάσεις: 

Συχνά, η ρουτίνα είναι σημαντική για τους αυτιστικούς ανθρώπους, καθώς τους βοηθάει να κατανοήσουν τον κόσμο. Αυτό μπορεί να γίνεται με το να καταναλώνουν τις ίδιες τροφές, να ακολουθούν την ίδια διαδρομή ή να οργανώνουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες με τον ίδιο τρόπο.

Στερεότυπες Επαναλαμβανόμενες κινήσεις:

Συμπεριφορές όπως το φτερούγισμα των χεριών, το λίκνισμα του σώματος ή η χρήση ενός αντικειμένου με επαναλαμβανόμενο τρόπο (όπως το ανοιγοκλείσιμο ενός στιλό) χρησιμοποιούνται συχνά ως τρόποι αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων.

Άγχος: 

Οποιαδήποτε αναστάτωση στις καταστάσεις που περιγράφονται παραπάνω (για παράδειγμα, δύσκολες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή αλλαγή ρουτίνας) μπορεί να προκαλέσει άγχος. Μελέτες έχουν δείξει ότι πάνω από το ένα τρίτο των ανθρώπων με αυτισμό αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. 

Ξεσπάσματα: 

Πρόκειται για έναν τρόπο αντιμετώπισης καταστάσεων που καταβάλλουν έναν άνθρωπο με αυτισμό. Μπορεί να είναι λεκτικής μορφής, που εκδηλώνονται με κραυγές και κλάμα, σωματικής μορφής, με κλωτσιές και πέταγμα αντικειμένων, ή και τα δύο. Κάποιοι αυτιστικοί άνθρωποι κάνουν το αντίθετο και κλείνονται τελείως στον εαυτό τους.

Ύπνος: 

Τα παιδιά και οι έφηβοι με αυτισμό συχνά εμφανίζουν διαταραγμένο ύπνο, όπως το να δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν, να ξυπνούν τακτικά κατά τη διάρκεια της νύχτας και να ξυπνούν νωρίς το πρωί.

Γαστρεντερικά προβλήματα: Ορισμένοι άνθρωποι με αυτισμό μπορεί επίσης να εμφανίσουν γαστρεντερικά προβλήματα όπως πονόκοιλο, δυσκοιλιότητα και διάρροια.

Επειδή ο αυτισμός είναι μια διαταραχή με την οποία είτε γεννιέται κανείς είτε την εμφανίζει για πρώτη φορά σε νεαρή ηλικία, οι πρώτες ενδείξεις συχνά παρατηρούνται στις αρχές της παιδικής ηλικίας.

Στα μικρά παιδιά, οι πρώτες ενδείξεις συχνά περιλαμβάνουν το να μην ανταποκρίνονται στο άκουσμα του όνοματός τους, να αποφεύγουν την επαφή με τα μάτια, να μην χαμογελούν όταν τους χαμογελάει κάποιος άλλος, να διστάζουν να μιλήσουν ή να μη μιλούν καθόλου, να κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως το φτερούγισμα των χεριών ή το λίκνισμα του σώματος, να αντιδρούν έντομα στην αίσθηση της γεύσης, τον ήχο και τη μυρωδιά και να ξεσπούν θυμωμένα με τρόπο που μοιάζει εκ πρώτης όψεως με απλό πρόβλημα συμπεριφοράς.

Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα αισθήματά τους και να ταυτίζονται με άλλους ανθρώπους, ενώ μπορεί να αρχίσουν να αναπτύσσουν εμμονικά ενδιαφέροντα και να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φιλίες.